1.3 Thách thức và triển vọng
Trước tiên, từ góc độ học thuật, chúng ta có một số thách thức liên quan đến tài chính xanh, bao gồm:
– Thiếu tiêu chuẩn hóa: Lĩnh vực tài chính xanh thiếu một tiêu chuẩn chung, gây khó khăn cho các nỗ lực xác định và phân loại một cách nhất quán những gì cấu thành tài chính bền vững về môi trường. Việc thiếu một khuôn khổ được công nhận trên toàn cầu gây khó khăn cho các nhà đầu tư và người tiêu dùng trong việc phân biệt giữa các doanh nghiệp thực sự bền vững và những doanh nghiệp tham gia vào hoạt động tẩy xanh. Nghiên cứu cho thấy rằng việc thiếu tiêu chuẩn hóa có thể dẫn đến sự kém hiệu quả của thị trường, trong đó các quỹ có thể không được phân bổ cho các sáng kiến xanh hiệu quả hoặc xứng đáng nhất (Busch, Bauer, & Orlitzky, 2016). Nếu không có các tiêu chuẩn rõ ràng, các tuyên bố xanh của công ty có thể mơ hồ và không thể xác minh được, dẫn đến sự hoài nghi của nhà đầu tư và cản trở sự phát triển của các sáng kiến tài chính xanh thực sự.
– Tính sẵn có của dữ liệu và đánh giá rủi ro: Kể từ lần phát hành trái phiếu xanh đầu tiên vào 01/01/2008, tài chính xanh đã tăng trưởng đáng kể. Tuy nhiên, dữ liệu về hiệu quả và kết quả của các sáng kiến tài chính xanh vẫn còn thưa thớt và rời rạc. Sự khan hiếm dữ liệu đáng tin cậy này gây khó khăn trong việc đánh giá công ty nào đang sử dụng hiệu quả tài chính xanh cho sự phát triển bền vững. Theo Busch et al. (2016), dữ liệu ESG còn hạn chế, gây khó khăn cho việc đánh giá tác động thực sự của các khoản đầu tư và việc phát triển thành công các chuẩn đối sánh cũng gặp nhiều trở ngại. Vậy nên, việc đánh giá rủi ro trong tài chính xanh trở nên phức tạp do thiếu tiêu chuẩn hóa và khan hiếm dữ liệu. Điều này dẫn đến những khó khăn trong việc định giá chính xác các sản phẩm tài chính xanh, điều này có thể ngăn cản các nhà đầu tư không thể đánh giá đầy đủ rủi ro và lợi nhuận tiềm năng (Garz & Volk, 2011). Bên cạnh đó, Gianfrate và Peri (2019) chỉ ra những bất ổn vốn có của tài chính xanh, chẳng hạn như rủi ro công nghệ và sự chấp nhận của thị trường, làm tăng thêm các lớp phức tạp cho việc đánh giá rủi ro tài chính. Những bất ổn này có thể dẫn đến phí bảo hiểm có thể ngăn cản các nhà đầu tư ngắn hạn.
– Hiệu suất tài chính không ổn định: Các nhà đầu tư thường do dự khi cam kết tài chính xanh do những bất ổn về hiệu suất tài chính của nó, đặc biệt là trong thời gian ngắn. Mặc dù dữ liệu dài hạn cho thấy các khoản đầu tư xanh có thể mang lại lợi nhuận, nhưng lợi nhuận ngắn hạn có thể biến động và khó lường. Ví dụ: Karpf và Mandel (2018) cho thấy hiệu suất của các khoản đầu tư xanh và lưu ý rằng mặc dù chúng thường mang lại lợi nhuận ngắn hạn thấp hơn do chi phí ban đầu cao hơn và những thách thức về thích ứng thị trường, nhưng chúng có xu hướng hoạt động tốt hơn các khoản đầu tư truyền thống dài hạn do chi phí vận hành thấp hơn và tăng cường hỗ trợ pháp lý.
– Các mối lo ngại về quy định và rủi ro chuyển đổi: Tài chính xanh chịu ảnh hưởng lớn từ các chính sách và quy định của chính phủ, có thể thay đổi đáng kể theo thời gian. Ngoài ra, quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế giảm phát thải carbon đòi hỏi những thay đổi đáng kể trong hoạt động kinh doanh trên nhiều ngành, có khả năng dẫn đến những rủi ro chuyển đổi đáng kể. Các nhà đầu tư có thể lo ngại rằng các quy định về môi trường trong tương lai có thể tác động tiêu cực đến lợi nhuận từ các khoản đầu tư hiện tại hoặc việc đảo ngược chính sách có thể dẫn đến các tài sản bị mắc kẹt. Việc thay đổi các chính sách và quy định về môi trường có thể dẫn đến những rủi ro tài chính đáng kể cho các nhà đầu tư vào tài chính xanh, nhấn mạnh sự cần thiết của các khuôn khổ pháp lý ổn định và có thể dự đoán được để thúc đẩy sự tin tưởng và đầu tư vào các dự án bền vững (Battiston, Mandel, Monasterolo, Schütze, & Visentin, 2017). Bên cạnh đó, rủi ro chuyển đổi là một thách thức đáng kể đối với các nhà đầu tư vào tài chính xanh, vì các ngành công nghiệp thích ứng với các tiêu chuẩn giảm phát thải carbon có thể phải đối mặt với những khó khăn tài chính ngắn hạn, không phù hợp về công nghệ hoặc sự thay đổi trong hành vi của người tiêu dùng có thể khiến các tài sản hiện có trở nên lỗi thời hoặc kém giá trị hơn.
Mặt khác, từ góc độ học thuật, chúng ta có một số triển vọng liên quan đến tài chính xanh, bao gồm:
–Thúc đẩy quá trình chuyển đổi kinh tế theo hướng bền vững, bao gồm:
(1) Tăng trưởng kinh tế và tạo việc làm: Tài chính xanh đóng vai trò quan trọng trong việc tạo điều kiện chuyển đổi từ các ngành công nghiệp truyền thống, cường độ phát thải carbon cao sang các hoạt động bền vững, điều này rất cần thiết để đạt được các mục tiêu khí hậu toàn cầu và thúc đẩy khả năng phục hồi sinh thái. Sự chuyển đổi này là dự kiến không chỉ giảm thiểu rủi ro môi trường mà còn thúc đẩy tăng trưởng kinh tế thông qua việc tạo ra các ngành công nghiệp và cơ hội việc làm mới. Theo báo cáo của Cơ quan Năng lượng Tái tạo Quốc tế (IRENA), riêng lĩnh vực năng lượng tái tạo có thể sử dụng hơn 42 triệu người trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, 21 triệu người trong lĩnh vực hiệu quả năng lượng và gần 15 triệu người trong lưới điện và tính linh hoạt của năng lượng (IRENA, 2020). Tiềm năng tạo việc làm trải rộng trên nhiều lĩnh vực khác nhau bao gồm năng lượng, sản xuất và dịch vụ, tất cả đều được hưởng lợi từ các khoản đầu tư vào công nghệ xanh;
(2) Đổi mới và lợi thế cạnh tranh: Đầu tư vào tài chính xanh khuyến khích sự đổi mới bằng cách tài trợ cho các công nghệ và mô hình kinh doanh mới góp phần vào sự bền vững môi trường. Các công ty áp dụng các hoạt động xanh thường đạt được lợi thế cạnh tranh bằng cách cải thiện hiệu quả, giảm chi phí và đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người tiêu dùng đối với các sản phẩm bền vững. Lợi thế cạnh tranh này rất quan trọng đối với các doanh nghiệp trên thị trường toàn cầu, nơi các mối quan tâm về môi trường ngày càng ảnh hưởng đến sự lựa chọn của người tiêu dùng và các khuôn khổ pháp lý;
(3) Đa dạng hóa và ổn định thị trường tài chính: Tài chính xanh góp phần vào sự ổn định của thị trường tài chính bằng cách đa dạng hóa danh mục đầu tư. Đầu tư vào tài sản xanh thường ít tương quan với các sản phẩm tài chính truyền thống, cung cấp một hàng rào chống lại suy thoái kinh tế. Hơn nữa, các khoản đầu tư này có xu hướng thu hút các cam kết dài hạn, giúp tăng cường sự ổn định tài chính và giảm sự biến động. Sự tăng trưởng của thị trường tài chính xanh cũng tạo điều kiện cho sự phát triển của các công cụ tài chính và loại tài sản mới, mở rộng cơ hội cho các nhà đầu tư.
– Nâng cao sức khỏe cộng đồng và chất lượng cuộc sống: Tài chính xanh đóng một vai trò then chốt trong việc cải thiện sức khỏe cộng đồng và chất lượng cuộc sống nói chung bằng cách giảm ô nhiễm môi trường và tăng cường khả năng phục hồi của cộng đồng trước biến đổi khí hậu. Đầu tư vào cơ sở hạ tầng xanh, chẳng hạn như dịch vụ nước sạch, giao thông đô thị bền vững và các tòa nhà xanh, mang lại những lợi ích sức khỏe đáng kể bằng cách giảm các bệnh liên quan đến ô nhiễm và nâng cao chất lượng cuộc sống của đô thị.
– Thúc đẩy tuân thủ quy định pháp lý và tiếp cận vốn, bao gồm:
(1) Đồng bộ với các tiêu chuẩn và quy định toàn cầu: Khi các quy định về môi trường quốc tế trở nên chặt chẽ hơn, tài chính xanh cho phép các doanh nghiệp điều chỉnh hoạt động của họ phù hợp với các tiêu chuẩn toàn cầu, do đó tránh được các hình thức xử phạt và hưởng lợi từ các ưu đãi cho các hoạt động bền vững. Sự đồng bộ này rất quan trọng đối với các công ty hoạt động ở nhiều khu vực pháp lý và đóng vai trò là nền tảng cho thương mại quốc tế bền vững;
(2) Tăng cường khả năng tiếp cận vốn: Tài chính xanh cải thiện khả năng tiếp cận vốn của các công ty bằng cách thu hút các nhà đầu tư ngày càng được yêu cầu xem xét các tiêu chí về môi trường, xã hội và quản trị doanh nghiệp (ESG) trong các quyết định đầu tư của họ. Các quỹ tập trung vào các tiêu chí bền vững đang tăng trưởng, bằng chứng là sự gia tăng nhanh chóng của tài sản ESG đang được quản lý. Xu hướng này tạo điều kiện thuận lợi cho các công ty có năng lực bền vững mạnh mẽ trong việc đảm bảo nguồn vốn.
– Tăng cường An ninh năng lượng và Khả năng thích ứng với khí hậu, bao gồm:
(1) Tăng cường An ninh năng lượng thông qua đầu tư vào năng lượng tái tạo: Đầu tư vào các dự án năng lượng tái tạo, vốn là một thành phần cốt lõi của tài chính xanh, tăng cường an ninh năng lượng quốc gia bằng cách giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch nhập khẩu. Sự đa dạng hóa các nguồn năng lượng này giúp các quốc gia ổn định giá năng lượng và giảm sự ảnh hưởng bởi các yếu tố tác động từ bên ngoài hoặc xung đột địa chính trị;
(2) Tăng cường khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu: Tài chính xanh rất quan trọng trong việc huy động vốn cho cơ sở hạ tầng có thể chịu được tác động của biến đổi khí hậu, từ đó tăng cường khả năng phục hồi của nền kinh tế trước các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt và thay đổi môi trường. Bằng cách cấp vốn cho sự phát triển của cơ sở hạ tầng có khả năng phục hồi, tài chính xanh làm giảm thiểu các chi phí về kinh tế và nhân lực trong các thảm họa liên quan đến khí hậu.
