Καταγράφει τα πάντα η μνήμη σαν μια βιντεοκάμερα; Δεν είναι μια ασυνήθιστη πεποίθηση, καθώς φαίνεται συχνά ότι μπορούμε να παρακολουθούμε τις προηγούμενες εμπειρίες μας στο μυαλό μας σαν ένα βίντεο. Αλλά η απάντηση είναι ότι όχι, δεν καταγράφουμε την πραγματικότητα ακριβώς όπως είναι. «Ως άνθρωποι, δεν αποθηκεύουμε ακριβή αντίγραφα εμπειριών στη μνήμη μας. Αντίθετα, ενσωματώνουμε νέες εισερχόμενες πληροφορίες από το περιβάλλον σε συνάρτηση με την προϋπάρχουσα γνώση μας για τον κόσμο.» (Brod, Werkle-Bergner & Shing, 2013). Ο εγκέφαλος κάνει βιολογικές αναπαραστάσεις των εμπειριών μας μεταξύ συνδέσεων των εγκεφαλικών μας κυττάρων (Kandell et al., 2014). Κατασκευάζει μια αναπαράσταση της πραγματικότητας στον εγκέφαλό μας. Τι εννοούμε ότι ο εγκέφαλος κατασκευάζει φυσιολογικά την πραγματικότητά μας; Όταν βιώνουμε κάτι, αυτές οι εμπειρίες αναδημιουργούνται στα δίκτυα του εγκεφάλου μας (συνδεδεμένα εγκεφαλικά κύτταρα). Όταν ανακαλούμε μια εμπειρία, ενεργοποιούμε ξανά τα ίδια δίκτυα. Οι εμπειρίες μας ανακατασκευάζονται φυσιολογικά.  «Στα βιολογικά συστήματα, οι ιδιαιτερότητες της εμπειρίας, δηλαδή η αλληλεπίδραση με τον έξω κόσμο, πρέπει πρώτα να απομονωθεί σε έναν διαχειρίσιμο αριθμό μεταβλητών που θα μπορούσαν να αναπαρασταθούν φυσικά ως αντικείμενο ή κατάσταση μέσα στο σώμα» (Kukushkin & Carew, 2017) .

Από βιολογική άποψη, η μάθηση περιλαμβάνει συνδέσεις. Δημιουργία νέων συνδέσεων, αλλαγή υφισταμένων (ενίσχυση ή αποδυνάμωση) και διαγραφή περιττών. Η ικανότητα του εγκεφάλου να μαθαίνει με αυτό τον τρόπο ονομάζεται νευροπλαστικότητα. Η νευροπλασιτκότητα είναι «η ικανότητα του νευρικού συστήματος να τροποποιεί την οργάνωσή του» (Sagi et al., 2012). Με άλλα λόγια, «η απόκτηση πληροφοριών ή η μάθηση μεταβάλλει τη φυσιολογική κατάσταση ορισμένων νευρώνων με τρόπους που κωδικοποιούν τη μνήμη» (Davis & Zhong, 2017). Με τη νευροπλαστικότητα, οι συνδέσεις μεταξύ των εγκεφαλικών κυττάρων δημιουργούνται συνεχώς, τροποποιούνται και διαγράφονται σε όλη μας τη ζωή. Από την κατανόηση της νευροπλαστικότητας, γνωρίζουμε ότι η μάθηση είναι μια παρατηρήσιμη βιολογική διαδικασία. Εάν μπορούσαμε να κοιτάξουμε μέσα σε έναν εγκέφαλο, θα μπορούσαμε να το δούμε να συμβαίνει:

-μέσα στο εγκέφαλο (μεταξύ των νευρώνων του) δημιουργούνται συνδέσεις

-πραγματοποιούνται δομικές και λειτουργικές αλλαγές στον εγκέφαλο.

Η μάθηση περιλαμβάνει την αλλαγή του εγκεφάλου. Αυτό συνεχίζεται μέχρι την ημέρα που πεθαίνουμε.

Αναφορές

Νευροπλαστικότητα

• Kandel, E. R., Dudai, Y., & Mayford, M. R. (2014). The molecular and systems biology of memory. Cell, 157(1), 163-186.
• Sagi, Y., Tavor, I., Hofstetter, S., Tzur-Moryosef, S., Blumenfeld-Katzir, T., & Assaf, Y. (2012). Learning in the fast lane: new insights into neuroplasticity. Neuron, 73(6), 1195-1203.
• Kukushkin, N. V., & Carew, T. J. (2017). Memory Takes Time. Neuron, 95(2), 259-279.